Paroles et traduction Jacek Kaczmarski - Rublow

Rublow

(Wg filmu A. Tarkowskiego)
Na ziemi, co zawsze pod wodą lub śniegiem
Są drogi, po których nikt prawie nie chodzi.
Tam wariat się czasem przesunie po niebie
Do ludzi na łodzi
Wołając, że leci,
A oni chwytają go w sieci.
Wśród pól i rozlewisk tam białe są miasta,
Gdzie końmi handlują, jedwabiem i siarką.
Nad targiem wyrasta przejasny monastyr,
Chorały i charkot,
Ikona i koń,
Wędzidło i złota dłoń.
Na ścianach gospody łańcuchy i sierpy,
Wesołek po udach się klepie i śpiewa.
O ludzie, co żyje radością, choć cierpi;
I ktoś się zaśmiewa,
Ktoś wódką go raczy,
Nim inny ktoś wezwie siepaczy.
Z wyrwanym językiem niech skacze do woli,
Jak przygłup, co słowa nie może wykrztusić.
Bo Książę z krużganków, o wzroku sokolim
Dziedziny strzec musi
Od ognia i zła,
By poczuł lud, że ktoś oń dba.
A Książę - mecenas za sztuką przepada,
Więc ściany pałacu malować mi każe.
Czeladnik już farby i pędzle rozkłada,
A w drzwiach stają straże
I Księcia brzmi głos:
- Za pracę twą miecz, albo trzos.
Architekt, co dla mnie budował ten pałac
Już nic piękniejszego nikomu nie wzniesie.
Gdy skończył przygoda go przykra spotkała:
Na zbirów się w lesie
Jak raz napatoczył,
A oni wykłuli mu oczy.
I zaśmiał się książę, aż sala zagrzmiała
I grzmiała, gdy odszedł, podobny do pawia.
I stałem przed ścianą, co była tak biała
Jak tego co stawiał ją
Twarz oślepiona,
Od łez nim się stała czerwona.
Klęczałem przed bielą, nad Pismem schylony,
Gdy przyszła ta dziewka niespełna rozumu.
Czytała ruchami rąk moje ikony
I śmiała się z tłumów,
Płakała nad Bogiem
I piekieł przerażał ją ogień.
I wstały płomienie ze wszystkich stron naraz,
Ku niebu podniosły się dymu kolumny,
W drzwiach koński pysk widzę i uśmiech Tatara,
Co Księcia łbem dumnym
Za włosy potrząsa,
A Księciu krew spływa po wąsach.
Dziewczyna w krzyk straszny więc on w śmiech wesoły
I szaty cerkiewne pod nogi jej ciska,
A ona je wdziewa, obraca się w koło
I łza już jej wyschła,
Więc tańczy w podzięce
Przy siodle, przy głowie książęcej.
Kto walczył, ten złotym pojony ukropem
Blach z kopuł cerkiewnych, z ksiąg ogniem topionych,
Zapada pomiędzy kopyta i stopy
Ze wzrokiem wlepionym
W zasnutą twarz Boga
I pyta - jak kochać ma wroga.
Znów ciała spychaliśmy do wspólnych dołów,
Znów drogi krzyżowe bez krzyża i chusty -
Po burzy, o zmroku, nad rzeką popiołów
Pogańskie odpusty;
Śmiech krwi i ciał gra.
Płomyki się łączą po dwa.
Z tej ziemi, co żywym nie skąpi pogardy
Najlepsza jest glina do formy na dzwony.
W ich dźwięku z tej ziemi ucieram dziś farby
Do mojej ikony.
Na suchej deszczułce
Jest miejsce na świat i na Stwórcę.
Przemokły, jak drzewo stojące na deszczu
Koń schyla się, woda po sierści mu spływa;
Zbutwiałe zielenie i złoto na desce,
Co płacze jak żywa -
To Stwórcy Korona.
Czekają nań
Koń i Ikona.

Rublev

(Based on the film by Andrei Tarkovsky)
On the land, always beneath water or snow,
There are paths where almost no one walks.
There, a madman sometimes glides across the sky
Towards people in a boat,
Calling out that he's flying,
And they catch him in their nets.
Amongst fields and floods, there are white cities,
Where they trade horses, silk, and sulfur.
Above the market rises a luminous monastery,
Chants and the rasp of a saw,
An icon and a horse,
A bridle and a golden hand.
On the walls of the tavern, chains and sickles,
A jester slaps his thighs and sings.
Oh, people who live with joy, though they suffer;
And someone laughs,
Someone treats him to vodka,
Before another calls for the thugs.
With his tongue torn out, let him jump as he pleases,
Like a fool who cannot utter a word.
For the Prince, from the cloisters, with a falcon's gaze,
Must guard his domain
From fire and evil,
So that the people feel someone cares for them.
And the Prince, a patron, has a passion for art,
So he orders me to paint the palace walls.
The apprentice is already setting out the paints and brushes,
And guards appear at the door
And the Prince's voice rings out:
"- For your work, a sword or a purse."
The architect who built this palace for me
Will never build anything more beautiful for anyone.
When he finished, a sad mishap befell him:
He stumbled upon bandits in the forest,
As luck would have it,
And they gouged out his eyes.
And the prince laughed until the hall thundered
And it thundered as he left, like a peacock.
And I stood before the wall, which was as white
As the face of the one who built it,
Blinded,
Reddened by tears.
I knelt before the whiteness, bent over the Scriptures,
When that girl of little understanding came.
She read my icons with her hand movements
And laughed at the crowds,
Cried over God
And was terrified by the fire of hell.
And flames rose up from all sides at once,
Columns of smoke ascended towards the sky,
In the doorway, I see a horse's muzzle and the smile of a Tatar,
Who shakes the Prince's proud head
By the hair,
And blood flows down the Prince's moustache.
The girl screams in terror, so he laughs with glee
And throws church garments at her feet,
And she puts them on, turns around
And her tears have dried,
So she dances in gratitude
By the saddle, by the prince's head.
Whoever fought is given a golden drink of dill,
From sheets of church domes, from books melted by fire,
He falls between hooves and feet
With his gaze fixed
On the veiled face of God
And asks - how to love his enemy.
We pushed bodies back into common graves,
Again, the Stations of the Cross without a cross or cloth -
After the storm, at dusk, over the river of ashes
Pagan indulgences;
The laughter of blood and flesh plays.
Little flames join in pairs.
From this land, which does not spare the living from scorn
The best clay is for the mold of bells.
In their sound, I grind paints from this earth today
For my icon.
On the dry board
There is room for the world and the Creator.
Soaked, like a tree standing in the rain
The horse bends down, water flows down its coat;
Rotten greens and gold on the board,
That cries like it's alive -
This is the Creator's Crown.
They await Him,
The Horse and the Icon.