Текст и перевод песни Jacek Kaczmarski - Pana Rejowe gadanie

Pana Rejowe gadanie

Nie pożywa, jak chciałby nawet człek poczciwy:
Nie poziera na krówki swoje ni gąsięta,
Nierad słonku, że świeci, miesiącowi krzywy,
Ledwie czoło wygładzi w Betlejemskie Święta.
Gorzko miód mu smakuje, gorzko słowa w uściech,
Nie pośpiewa przy lutniej, chyba gorzkie żale,
Ni mu szukać się zachce radości w rozpuście,
Żonka milczy i drobiazg nie świergoli wcale.

Skąd pogodę wziąć ducha?
Skrzynie puste, sień głucha,
Cnoty grosza nie rodzą,
Jeszcze w spaniu przeszkodzą.
Świat każdego pobodzie,
Kto z poduszką w niezgodzie.

Niecnotliwie, a syto pożywać - też sztuka;
Mało znać Makiawela, wiedzieć co się dzieje,
Niepoczciwa u ludzi kosztuje nauka -
Szyja zmięknie w terminie, a dusza stwardnieje.
Skryją szlachetne serce pozłacane blaszki,
Nos się z wiatrem znać będzie, jak kurek na dachu,
Zamiast szczerych przyjaciół - śliskie złodziejaszki,
Za prawdziwe kochanie - uległość ze strachu.

Skąd pogodę wziąć ducha?
Ludzka zawiść - nie mucha,
Ni wywczasem jest władza,
Jeszcze w spaniu przeszkadza.
Świat takiego pobodzie,
Kto z poduszką w niezgodzie.

Przecz narzekać, że Stwórca człeczych krzywd nie płaci?
Bóg nie szlachcic pijany, co złociszem błyska;
Nie jest cnotą ni hańbą wstyd z podartych gaci,
Ani ból - zasługa, ani świat - kołyska.
Sprawiedliwość niebieska od królewskiej inna:
To cierpieniem nagrodzi, to bogactwem stoczy.
Opatrzności wyroki, jak po deszczu - rynna:
Kto jeno w niebo patrzy - tego i zamoczy.

Szczęście - oka jest mgnienie,
Człowiek - mądre cierpienie;
Dobry sen sobie mości,
Kto nie kocha się w złości,
A i żyć będzie słodziej,
Kto z poduszką jest w zgodzie.

Rej's Tale

I cannot live as any decent man,
I cannot watch my cows, my geese, and the sun,
The moon is crooked and Christmas is near,
Only then can I smooth my brow.
Honey is bitter, as are the words in my mouth,
The lute brings bitter tunes,
I do not seek debauchery,
My wife is silent, and the children are quiet.

Where can I find peace of mind?
My coffers are empty, my home is silent,
Piety cannot earn a penny,
Even slumber eludes me.
The world tempts everyone,
Who does not make peace with his pillow.

It is an art to live in sin, yet to be content;
Machiavelli must be known, the world understood,
Yet, learning dishonesty is costly,
For the neck grows soft, and the soul hardens.
Golden sheets hide a noble heart,
Like a weather vane, my nose follows the wind,
I have slippery rogues for friends,
And the love of a coward for a true love.

Where can I find peace of mind?
Human envy is no fly,
Power is not a form of leisure,
Even slumber eludes me.
The world tempts everyone,
Who does not make peace with his pillow.

Why complain that the Creator does not pay for human wrongs?
God is not a drunken nobleman,
It is neither virtue nor shame to be poor,
Nor is pain merit, nor the world a cradle.
Divine justice is unlike royal justice,
It rewards some with suffering, and others with wealth.
The decrees of Providence are like a gutter after rain,
He who looks only to heaven will get wet.

Happiness is a moment,
Man is suffering endowed with knowledge,
A good night's sleep can be found,
By those who do not love evil,
And life will be sweeter,
For those who make peace with their pillows.